Her dilde ayrı bir yeri olan atıştırmalık çerezlerin en ilginci bugün tüm dünyada adeta alışkanlık yaratmış olan şu bildiğimiz ‘çıtır cips’ler. Lezzetli patates cipslerinin kendi içinde onlarca alt çeşidi var. Hepsinin aroması ve takdim şekli ayrı. Hem hijyenik, hem de lezzet açısından başlı başına özel bir pazarı temsil eden patates cipslerine şimdi hem biraz rakip, hem de destek olacak yeni bir alışkanlık hızla yayılıyor. İngilizcesi ‘crunchy’ ya da ‘crunch’ gibi sözcüklerle ifade edilen bu ‘kıtır-çıtır olma hali’ kendine özgü lezzet skalasıyla başka ürünleri de içine alıyor.
Bu keyif veren çerezler tüm dünyada şimdi en aranan ‘snack’ türleri arasında. Yeni cipsler, patlamış tahıl ve tahıl unlarından yapılmış kıtırlar her yaştan insanda yedikçe yeme isteği uyandırıyor. Bu özellik sadece bunlara özgü değil; son yıllarda bu ilgi uyandıran ayrıcalıklı lezzet dünyası giderek çeşitleniyor başka lezzetlerle de buluşuyor. Yeni nesil çeşitli cips ve çerez türleri tüm dünyada yaygınlaşıyor ve tüketimleri artıyor. İşte karşınızda yeni bir girişimcilik alanı olarak cips ve çerezler.
Patates ve Patates Dışı Özgün Lezzetler
Çeşitlerin en başında yine patates olmakla birlikte, lezzet ve aromasıyla bu ilginç dünyayı değiştiren patates dışı bazı özgün çeşitler de var: Uzakdoğu’da epey meşhur olan kimi yosun çeşitleri ‘çıtır-kıtır lezzetleriyle’ bu pazardan pay alıyor ve hatırı sayılır biçimde büyüyorlar. En ilginci ise çekirdeksiz yeşil kabuklu bir cins bezelyenin lezzetli atıştırmalıklar arasında yer alması. Bizde de yetişen çekirdek haline dönüşmemiş taze bezelyeler ufak bir kurutma işleminden sonra tümüyle harika bir çıtır lezzet haline gelebiliyor. Buna en çok Amerikalılar ve Kanadalılar ilgi gösteriyor, kısaca buna ‘green pea crisps’ (tüm bezelye cipsi) diyorlar. Alışılmadık olanları da var; örneğin Batı Dünyası’nın herhangi bir kentinde ‘Kale’ (Keyl) Cipsi’ni görüp tattınız mı örneğin? (Kara lahananın bir türü olan bu bitki literatürde ‘kıvırcık lahana’ adıyla da biliniyor, yine cips yapımında kullanılıyor.)
Meyvelerin çoğu bu yeni nesil üretimlerde ‘kıtırlaştırılıyor’ ama en olmadık meyveleri çıtır kıtır hale getirmek pazardaki şöhretinizi arttırmakla kalmıyor; ününüzü de çeşit ve marka olarak dünyaya hızla yayıyor. Yeter ki, yetkili bir kurumdan besin yeterlilik sertifikası alınabilsin ve özgün bir biçimde pazara iddialı biçimde çıkılabilsin. Örneğin, yeni nesil aromatik meyve cipslerinin şeker ve obeziteyi frenlemeleri en ilginç özellikler arasında. Dikkat çeken hijyenik kurutma işlemleriyle bunların besin değerleri korunuyor, tümünün lezzet skalası şaşırtıcı biçimde yükseliyor. Şeker tadı ise kendi içlerindeki özgün tatlar.
Farklı Yeni Nesil Cipsler Beğeni Topluyor
Türü ne olursa olsun, tüm bunlarda besin alerjisi, obezite tehlikesi ve katkılar neredeyse yok edilmiş ya da asgari düzeye indirilmiş durumda. En ilginç türlerden biri de yine ‘çıtır hale’ getirilebilecek bildiğimiz meyve cipsleri: Elma, şeftali, armut, dut, böğürtlen mango, frambuaz, papaya, portakal ve mandalina dilimleri… Bunlara son zamanlarda yine (çıtır hale getirilmiş) kiraz, vişne, alıç ve erik türleri de katılıyor. Sebze türleri de çıtır hale getirilebiliyor; son yılların favorileri arasında tatlı patates, kırmızı pancar, renkli renksiz havuçlar (özellikle kara havuç) ve yer elması var. İncecik dilimlenmiş bal kabakları, soya taneleri ise son yılların en popülerleşen çeşitleri arasında. Turp yaprağı kıtırı, mercimek, barbunya, greçka unundan oluşturulmuş çerez türleri gibi şaşırtıcı olanları da var. Özellikle yosun türlerinin çıtır cipsleri soya soslu ve biberli, hatta sarımsaklı olarak pazara sunuluyor. Bunların meraklı damaklara hitap ettiğini, çeşni ve lezzet peşinde koşan ‘gurmelere’ seslendiğini önemli bir not olarak da belirtelim.
Tam da burada ‘humus (hummus) cipslerini de unutmayalım; nohut ve tahinle zenginleştirilerek çıtır hale getirilen bu cipsler, acılı ve acısız olarak meraklı damaklara sunuluyor. Özel kalıplarda şekillendirilen cipsler bazı bitkilerin aromalarıyla zenginleştirilip, kuruyemiş pazarından son yıllarda epey pay alıyor. Soya unundan yapılmış olanları arasında peynirli, çikolatalı, tarçınlı olarak gurme damaklara yeni tatlarla zenginlik katıyor.
Yenilikçi Bir Girişimcilik Örneği
Uzakdoğu’da ise bu türden olanların klasik formları yanında, yenileri de görülüyor. ‘Wasabi Soy Nuts’ bu serinin en bilinenlerden. ‘Quinoa’ (kinoa) ve ‘amaranth’ ile yapılan atıştırmalıklar tüm dünyada farklı lezzetler arayanlar için yine ayrıcalıklı birer kaynak. Bu sıradışı lezzetleri ‘cips’ formunda tüketen ülkelerin başında Japonya, Çin, Vietnam, Tayland ve sürpriz bir şekilde Meksika geliyor. Öyle ki bu cipslerin bazıları soya soslu, biberli ve çikolatalı olarak da tüketiliyor.
Bunların bir bölümü hem lezzet hem de beslenme açısından çeşitli protein kaynaklarıyla zenginleştirilebiliyor. Elbette ulusal yönetimlerin standartlarına harfiyen uymak kaydıyla! En başta karides ve küçük balıkların cipsleri de son yıllarda yükselen lezzetler arasında. Ayrıca besin alerjisi olanlar ve ‘ketojenik diyet’ uygulayanlar için tümden tahılsız ve karbon hidratsız peynir kıtırları da epey ilgi görüyor.
Bir diğer ilgi odağı ise yalnızca hindistan cevizi, yer fıstığı, badem gibi kuruyemişlerin unlarıyla oluşturulan enerji çerezleri. Bunlar da tıpkı birer patates cipsi gibi ‘çıtır’ formda tüketiliyor, aseptik zarf ambalajlarda pazara sunuluyor. Eğer bu özel türler bizde sadece ihracat için değil, yurt içinde de pazara sunulacak ise ilgili mercilerden izin alınması ve besin değerleri ile içeriklerin ortaya konması ön koşul. Dünya tüketim trendlerini incelerek yukarıda belirttiğimiz ürün çeşitlerini ve bize özgü türlerin daha fazlasını üretip iç ve dış pazarlara sunmanız mümkün.
